Nasz artykuł zamieszczony na portalu trojmiasto.pl
Pracuję w sklepie obuwniczo-odzieżowym jako sprzedawca. Od miesiąca trwa tam remont kapitalny. Jestem na przestoju, lecz w pracy jestem codziennie. Szef każe mi sprzątać pomieszczenia biurowe, które znajdują się nad sklepem, a które wynajmuje innym osobom, wysyła mnie po zakup drabiny oraz wierteł. Czy muszę wykonywać tego typu polecenia, czy mogę odmówić bez konsekwencji?
Zgodnie z Kodeksem pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Rodzaj świadczonej przez pracownika pracy i jego obowiązki są zatem określone już w samej umowie o pracę – może być to dokonane w sposób ogólny (np. wskazanie na jakim stanowisku pracownik będzie pracował) bądź szczegółowo – poprzez określenie czynności jakie pracownik zobowiązany będzie wykonywać. Pracodawca ma również obowiązek zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków – zazwyczaj taki zakres obowiązków jest sporządzany na piśmie, może on jednak zostać przekazany ustnie pracownikowi. Tak więc pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy określonej w umowie o pracę i doprecyzowanej w zakresie obowiązków.
Z faktu, że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy wynika również, że jest on zobowiązany do stosowania się do poleceń przełożonych, o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Co do zasady polecenia pracodawcy mogą dotyczyć wyłącznie pracy, do której wykonania zobowiązał się pracownik w umowie o pracę. W kodeksie pracy przewidziane zostały jednak wyjątki, dające pracodawcy w pewnych sytuacjach możliwość polecania pracownikowi wykonywania innej pracy niż umówiona. Przypadki takie zostały uregulowane w art. 42 § 4 Kodeksu pracy (powierzenie pracownikowi innej pracy na 3 miesiące w ciągu roku kalendarzowego w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy) oraz właśnie w sytuacji przestoju. Przestój w zakładzie pracy oznacza przerwę w wykonywaniu pracy, której pracownik nie wykonywał z powodu zaburzeń w funkcjonowaniu zakładu pracy. Zgodnie z art. 81 § 3 Kodeksu pracy pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę. Odpowiednia praca nie oznacza jakiejkolwiek pracy, musi być ona zgodna z kwalifikacjami pracownika, jego wykształceniem, przygotowaniem zawodowym, odbytymi kursami i szkoleniami, umiejętnościami, predyspozycjami do wykonywania danego zawodu oraz stanem zdrowia.
Jeżeli zatem nasz czytelnik, biorąc pod uwagę swoje kwalifikacje zawodowe i stan zdrowia uważa, że powierzona mu przez pracodawcę praca w czasie przestoju nie jest odpowiednia, powinien przeprowadzić rozmowę z pracodawcą i poprosić o powierzenie w czasie przestoju innej pracy, odpowiedniej do jego kwalifikacji. Jeżeli pracodawca pomimo rozmowy nadal będzie powierzał czytelnikowi pracę niezgodną z jego kwalifikacjami, może on odmówić jej wykonania. Niestety musi się liczyć z konsekwencjami – jest prawdopodobne, że pracodawca rozwiąże umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). W takim przypadku czytelnik może odwołać się do sądu pracy i wnosić o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Warto dodać, że postępowanie przed sądem pracy jest co do zasady wolne od opłat sądowych.